hrvatski

Trombocitni serotonin : periferni biokemijski pokazatelj u etiologiji i liječenju shizofrenije

Dugogodišnja istraživanja su pokazala da postoji povezanost između anatomskih i biokemijskih promjena u središnjem živčanom sustavu i pojave psihijatrijskih bolesti. Istraživanja biokemijskih procesa u mozgu čovjeka suočena su s mnogim problemima. Iz razumljivih etičkih razloga izravno istraživanje biokemijskih promjena u središnjem živčanon sustavu čovjeka ograničeno je na istraživanje tkiva dobivenog biopsijom ili post mortem. Određivanje koncentracije neurotransmitora, njihovih metabolita u likvoru, krvi i urinu, te receptora na krvnim stanicama, može poslužiti kao indirektni pokazatelj biokemijski promjena u središnjem živčanom sustavu. U našim istraživanjima uloge serotonina u etiologiji psihičkih poremećaja koristili smo trombocite kao lako dostupni periferni pokazatelj nekih zbivanja u serotoninskim neuronima kao što su proces aktivnog unosa serotonina, vezanje radioaktivnih spojeva za vezna mjesta i serotoninske 5-HT2A receptore na trombocitnoj membrani, kao i aktivnost monoaminooksidaze tipa B. Shizofrenija se ubraja u skupinu kroničnih bolesti od koje boluje 1% svjetske populacije. Etiopatogeneza shizofrenije se povezuje s hiperaktivnošću dopaminergičkih neurona, ali se ne isključuje mogućnost da u shizofreniji dolazi i do poremećene funkcije serotonergičkog sustava. Naša dosadašnja istraživanja su pokazala da shizofreni bolesnici kao skupina imaju u prosjeku značajno povišenu koncentraciju trombocitnog serotonina u odnosu na zdrave osobe i depresivne bolesnike. Hiperserotoninemija je prisutna češće u shizofrenih bolesnika s dominantno paranoidnim u odnosu na bolesnike s prevladavajućim neparanoidnim simptomima bolesti. Različite koncentracije trombocitnog serotonina opažene su u shizofreničara s različitim kliničkim tokom bolesti. Izrazito visoke vrijednosti trombocitnog serotonina u kroničnih shizofrenih bolesnika mogle bi biti odraz progresije bolesti. Povišene vrijednosti nisu bile povezane sa sezonskim ili dnevnim varijacijama u koncentraciji trombocitnog serotonina te s dobi bolesnika. Ustanovili smo da postoji razlika u koncentraciji trombocitnog serotonina vezana uz spol i sezonu rođenja bolesnika. Muški bolesnici su imali povišenu koncentraciju trombocitnog serotonina u odnosu na shizofrene bolesnice. Bolesnici oba spola rođeni tijekom zimskih mjeseci imali su više vrijednosti trombocitnog serotonina od bolesnika rođenih u ostalim godišnjim dobima. Shizofreni bolesnici s hiperserotonemijom ne razlikuju se od ostalih shizofreničara u pogledu aktivnog unosa serotonina in vitro te aktivnosti trombocitne monoaminooksidaze. Tijekom liječenja shizofrenih bolesnika klasičnim (flufenazin, haloperidol) ili atipičnim (olanzapin) psihofarmacima ne dolazi do promjene koncentracije trombocitnog serotonina bez obzira na tip shizofrenije te na koncentraciju serotonina prije liječenja. Opažena je značajna pozitivna korelacija između koncentracije trombocitnog serotonina i koncentracije hormona (kortizol, prolaktin) u zdravih osoba ali ne i u shizofrenih bolesnika. Naši rezultati upućuju na promjene perifernog serotoninskog sustava u shizofrenih bolesnika. U kolikoj mjeri trombocitni serotonin odražava promjene u središnjem serotonergičkom sustavu, za sada nema sigurnih dokaza. Valja napomenuti da se povišena koncentracija perifernog serotonina može naći u kroničnih shizofrenih bolesnika kod kojih je istovremeno pronađeno proširenje moždanih ventrikula i/ili atrofija moždanog tkiva, dok kronični bolesnici s normalnom koncentracijom trombocitnog serotonina nisu imali spomenute cerebralne promjene.

trombocitni serotonin; shizofrenija; flufenazin; haloperidol; olanzapin; pozitivni i negativni simptomi; paranoidna i neparanoidna shizofrenija

nije evidentirano