hrvatski

Radiolitička peroksidacija oleinske kiseline

Oksidacija je najvažniji proces degradacije biološki i gospodarski važnih lipida, kako spontana, tako i ona izazvana ionizirajućim zračenjem. Iako su prvi stabilni produkti oksidacije hidroperoksidi masnih kiselina, praćenje oksidacije i većina zaključaka u literaturi zasniva se na mjerenju tek konačnih produkata razgradnje hidroperoksida. Oleinska kiselina (Ol) najzastupljenija je esencijalna masna kiselina u prirodi, ali produkti razgradnje hidroperoksida oleinske kiseline (OlOOH) ne mogu se mjeriti uobičajenim metodama. Stoga se u ovom radu praćenje oksidativnih promjema Ol zasniva na odredjivanju upravo OlOOH primjenom tiocijanatne spektrofotometrijske metode koja je razradjena u našem laboratoriju. Hidroperoksidacija Ol izazvana zračenjem praćena je u tekućoj Ol, te u tankom sloju Ol na staklu i Ol adsorbiranoj na silika gel. Radijacijskokemijski prinosi hidroperoksida, G(OlOOH), ukazuju da je radiolitićka hidroperoksidacija i u monomolekularnom sloju lančana reakcija, te da se adsorbirana Ol ponaša kao dvodimenzionalna tekućina u kojoj je omogućena dobra pokretljivost i difuzija reaktanata. Utjecaji kisika i antioksidansa na G(OlOOH) ukazuju da se propagacija odvija u dva stupnja, a to su reakcija slobodnih radikala s kisikom i prijenos lanca. Osim reakcija s radikalima, antioksidans alfa-tokoferol reagira i s već stvorenim OlOOH u monosloju.

oleinska kiselina; ionizirajuće zračenje; peroksidacija; slobodni radikali; ferotiocijanatna metoda

nije evidentirano