hrvatski

Evolucijski pristup u psihologiji ličnosti

U ovom su radu prikazana osnovna obilježja evolucijskog pristupa u suvremenoj psihologiji ličnosti, kao i neki njegovi problemi i ograničenja. Istaknuta je važnost evolucijske teorije za psihologiju ličnosti, prije svega kao snažne, biološki zasnovane heuristike za određivanje krajnjih ciljeva koje ljudi nastoje ostvariti i prema kojima je usmjereno njihovo ponašanje, te za identifikaciju važnih individualnih razlika, odnosno onih koje su povezane s pojedinim komponentama prirodne ili seksualne selekcije. Kao primjer kako evolucijska psihologija omogućava identifikaciju važnih individualnih razlika prikazana je teorijska osnova socioseksualnosti, te neki važniji rezultati dobiveni dosadašnjim istraživanjima tog obilježja ljudskog seksualnog ponašanja. Osim za identifikaciju važnih individualnih razlika, evolucijska se teorija sve više koristi i kao konceptualni okvir pri reinterpretaciji postojećih nalaza koji originalno nemaju evolucijsko porijeklo. Za ilustraciju takve primjene evolucijske teorije u suvremenoj psihologiji ličnosti ukratko su prikazane dvije evolucijske interpretacije petfaktorskog modela ličnosti ; jedna koja se temelji na pretpostavci da su dimenzije petfaktorskog modela strategije koje se koriste za ostvarenje ciljeva koji su tipični za vrstu i druga, koja smatra da te dimenzije reprezentiraju skup najznačajnijih obilježja socijalnog okruženja na koje su se ljudi trebali adaptirati. Na kraju, prikazani su i osnovni problemi i ograničenja pri primjeni evolucijske teorije u psihologiji ličnosti. Najznačajniji problemi koje navode psiholozi ličnosti koji nisu evolucijske orijentacije proizlaze iz velike razlike u jedinicama analize koje se uobičajeno koriste u evolucijskoj psihologiji i psihologiji ličnosti, dok za evolucijski orijentirane teoretičare najveći problemi i ograničenja proizlaze iz nemogućnosti integracije univerzalne ljudske prirode i individualnih razlika.

evolucijska psihologija, socioseksualnost, petfaktorski model ličnosti

nije evidentirano