hrvatski

Svojstva otopina celuloznog diacetata u miješanim otapalima

Istraživana su svojstva razrijeđenih otopina celuloznog diacetata(CDA) u četiri dvokomponentne smjese otapala (aceton je uvijek otapalo, a druga komponenta je redom mravlja kiselina, N,N-dimetilformamid, N-metilformamid i formamid) i tri čista otapala (aceton, mravlja kiselina i N,N-dimetilformamid). Metodom rasipanja laserske svjetlosti pod malim kutevima određeni su termodinamieki pokazatelji kvalitete otapala za CDA: drugi virijalni koeficijent, Flory-Hugginsov parametar medudjelovanja i koefcijent preferencijalne adsorpcije (značajka trokomponentnih sustava),a viskozimetrijski-granični viskozni broj, te Hugginsova konstanta (svi parametri kao funkcije sastava smjese otapala). Utvrđeno je, da je aceton, od istraživana tri čista otapala, termodinamički najslabije, a mravlja kiselina najbolje otapalo za CDA, ukoliko se mravlja kiselina promatra kao dimer. Termodinamička kvaliteta smjese otapala u sustavu aceton-mravlja kiselina-CDA kontinuirano raste porastom udjela mravlje kiseline u smjesi, dok se u preostala tri trokomponentna sustava ta promjena odvija po funkciji s maksimumom. Eksperimentalno je utvrđena preferencijalna adsorpcija acetona u sustavima u kojima je druga komponenta mravlja kiselina, odn. N-metilformamid, dok se u preostala dva sustava preferencijalno adsorbira formamid, odn. N,N-dimetilformatnid. To ukazuje na preferencijalnu adsorpciju u prvom sloju, a pripisuje se jakim specifičnim međudjelovanjima molekula u sustavu (moguće H-veze). Utvrđena su izvjesna odstupanja od odgovarajućih teorijskih saznanja. Istodobno promatranje termodinamičkih i viskozimetrijskih parametara pokazuje, da je CDA semifleksibilna makromolekula, koja se u čistim otapalima i pri niskim udjelima druge komponente u trokomponentnim sustavima, ponaša u viskoznom toku kao polupropusno klupko. Nakon pretpostavljene promjene konformacije, pri minimumu funkcije GVB = f(fi2), CDA se počinje ponašati kao nepropusno klupko. To pokazuje, da pojava preferencijalne adsorpcije ne utječe na graničnu viskoznost, koja je određena hidrodinamičkim volumenom solvatirane makromolekule, jer je uočeno istovjetno ponašanje otopina neovisno o tome, da li se preferencijalno adsorbira otapalo ili sredstvo za bubrenje.

celulozni diacetat; miješana otapala; preferencijalna adsorpcija; parametri međudjelovanja; specifična međudjelovanja

nije evidentirano