hrvatski

Sinteza i citostatska ispitivanja C-5 aril supstituiranih pirimidinskih derivata L-askorbinske kiseline

Pirimidinski derivati nukleozida supstituirani u C-5 položaju pripadaju skupini biološki važnih molekula. C-5 supstituirani pirimidinski derivati nukleozida sudjeluju u prijenosu RNA i DNA materijala, a derivati 2'-deoksiuridina sa C-5 supstituentima imaju kemoterapijsku primjenu. Otkriveni su novi lijekovi koji selektivno reagiraju na replikaciju herpes virusa bez štetnosti na zdrave stanice, pa se virusnim oboljenjima može pristupiti sa specifičnim kemoterapijskim sredstvima. Najpoznatiji među selektivnim lijekovima za viruse herpesa su aciklovir (ACV), E-5-(2-bromvinil)-2'-deoksiuridin (BVDU), te 5-jod-2'-deoksiuridin (IDU). Novi C-5 supstituirani uracilni derivati L-askorbinske kiseline sintetizirani su Stilleovom i Sonogashira reakcijom. Stilleovom reakcijom kondenziranog spoja 5 s nesimetričnim tributilstananima uz paladijev katalizator (PPh3)2PdCl2 nastaju 5-etinil- (6), 5-tienil- (7) i 5-izopentenil-uracilni (8) derivati L-askorbinske kiseline. 5-Etinil- (9) i 5-tienil-uracilni (10) derivati 2, 3-dihidroksi-4, 5-didehidro-5, 6-dideoksi L-askorbinske kiseline sintetizirani su iz benziliranih derivata 6 i 7. Sonogashira reakcijom kondenziranog spoja 5 s odgovarajućim alkinom uz paladijev katalizator (PPh3)4Pd i CuI, te diizopropiletilamin nastaju 5-butinil- (11), 5-dekinil- (11), 5-p-butilfeniletinil- (13) i 5-p-pentilfeniletinil-uracilni (14) derivati 2, 3-di-o-benzil-4, 5-didehidro-5, 6-dideoksi-L-askorbinske kiseline. Ispitano je citostatsko djelovanje spojeva 6-14 protiv zloćudnih tumorskih stanica: L1210, Molt4/C8, CEM, HeLa, MCF-7, MiaPaCa-2, Hep-2, SW 620 i normalnih diploidnih fibroblasta WI 38. 5-Etinil- (6), 5-izopentenil- (8), 5-p-butilfeniletinil- (13) i 5-p-pentilfeniletinil-uracilni (14)derivati L-askorbinske kiseline pokazali su najbolje antitumorske aktivnosti (IC50: 2, 6-17 uM).

L-askorbinska kiselina; pirimidinski derivati nukleozida; antivirusno i citostatsko djelovanje

nije evidentirano