hrvatski

Kongenitalni hiperinzulinizam: mnoštvo uzroka, nove dijagnostičke metode i specifično liječenje

Kongenitalni hiperinzulinizam je najčešći uzrok teške perzistirajuće ili rekurentne hipoglikemije u novorođenačkom i ranom dojenačkom razdoblju. Heterogeni je poremećaj, do danas su opisane mutacije pet različitih gena koje uzrokuju strukturalni ili funkcionalni poremećaj jednog od elemenata u biokemijskom putu sekrecije inzulina. Najčešće su mutacije gena ABCC8 i KCNJ11 koji kodiraju sintezu podjedinica ATP ovisnog K-kanala (SUR1 ili Kir6.2 podjedinice), međutim opisani su i blaži oblici bolesti sa mutacijama gena za enzime glukokinazu (GCK) , glutamat dehidrogenazu ( GLUD1) i za enzim 3-OH-acil-CoA dehidrogenazu kratkih lanaca ( HADHSC ). Osnovna je podjela bolesti na fokalni i difuzni oblik. Fokalni oblik sa histološkom slikom fokalne adenomatozne hiperplazije endokrinih stanica gušterače jedinstvene je etiologije koja podrazumijeva dva različita genetska događaja. Prvi je naslijeđivanje od oca recesivne mutacije gena ABCC8 ili KCNJ11 na kromosomu 11p15. Drugi neophodan događaj je gubitak heterozigotnosti u jednoj β -stanici gušterače somatskim gubitkom majčinih alela distalne regije kromosoma 11p15 što omogućuje ekspresiju od oca naslijeđene mutacije na genu ABCC8 ili KCNJ11 i dovodi do promjene u ekspresiji obilježenih gena (H19, P57KIP2 i IGF2) koji se također nalaze na 11p15, čime potiču proliferaciju zahvaćene β - stanice. Difuzni oblik kongenitalnog hiperinzulinizma obilježen je difuznim prožimanjem gušterače disfunkcionalnim endokrinim stanicama. Recesivne mutacije gena ABCC8 ( rjeđe gena KCNJ11) odgovorne su za većinu teških neonatalnih oblika rezistentnih na medikamentnu terapiju, dok dominantno naslijeđene mutacije gena ABCC8, KCNJ11, GLUD1 ili GCK uzrokuju blaže oblike hiperinzulinizma koji se manifestiraju kasnije u prvoj godini života i najčešće pozitivno reagiraju na medikamentnu terapiju. Lijek prvog izbora u dugotrajnom konzervativnom zbrinjavanju pacijenta je diazoksid, koji djeluje specifično na SUR1 komponentu ATP-ovisnog K-kanala. Sinergistički učinak se postiže dodavanjem klorotiazida u terapiju, također je učinkovit oktreotid i rijetko nifedipin. Kirurško zbrinjavanje pacijenta se uvelike razlikuje ovisno o histopatološkom obliku bolesti. Danas se 18F- L-DOPA pozitronskom emisijskom tomografijom učinkovito razlučuje difuzni od fokalnog oblika, a postavljena dijagnoza se potvrđuje intra i postoperativnom patohistološkom analizom. Kod fokalnog oblika KHI indicirana je parcijalna pankreatektomija kojom se najčešće postiže izlječenje, za razliku od difuznih oblika KHI kod kojih je indicirana subtotalna pankreatektomija kojom se odstranjuje više od 95% tkiva pankreasa. Česte posljedice tog zahvata su diabetes mellitus, intolerancija glukoze ili i dalje prisutne hipoglikemije. Iako je incidencija kongenitalnog hiperinzulinizma oko 1: 25-50 000, bolest nije zanemariva, jer je ona u novorođenčadi i dojenčadi najčešći uzrok teških perzistirajućih hipoglikemija koje, ukoliko se ne liječe brzo i ciljano, prijete smrću ili trajnim neurološkim posljedicama.

kongenitalni hiperinzulinizam

nije evidentirano