hrvatski

Petrićevi Dijalozi o retorici - uzorna novoplatonovska retorika

Deset dijaloga o retorici (1562.) pripadaju ranijem razdoblju Petrićeva filozofskoga rada, razdoblju u kojem se zanimao za humanističke teme u užem smislu. Tako se uz probleme poetike i povijesti uhvatio u koštac i s retorikom. Odbacujući stare aristotelovske zasade, on gradi novu, nebesku retoriku. U formi dijaloga (Platonovoj proznoj tehnici) obrušava se velikim žarom na Aristotelovu retoriku koja čovjeka kvari, a ne vodi ga k istini, što bi po Petriću trebala biti jedina zadaća retorike. Promatramo li Petrića u kontekstu oživljenih novoplatoničkih strujanja u renesansi, njegov bismo napor za izgradnjom nebeske retorike zasigurno mogli okarakterizirati kao stvaranje jedne sustavne novoplatoničke retorike. Ipak, odbacujući aristotelovske tehnike argumentiranja i prokazujući ih kao sofističke, Petrić se i sam služi elementima Aristotelove argumentacije. Zanemarujući praktičnu narav retorike, iskazanu u vidu govorništva, umijeća koje je bilo na visokoj cijeni u antici, a ugled kojega je obnovljen u renesansi, Petrić odlazi u sfere filozofije jezika te zahtijeva da se retorika izgradi kao sustavna znanost i da se odvoji od govorništva. Napušta li sam Petrić tada svoj izvorni predmet proučavanja ili jednostavno negira određenje retorike na osnovi govorništva, koje je tek jedno od mnogih čovječjih umijeća? Petrićevi Dijalozi o retorici bez sumnje su i danas aktualni, ali u njima nećemo naći praktične savjete o sastavljanju govora ili popise retoričkih figura (što je nepisano pravilo svih priručnika o retorici). Umjesto toga pred sobom imamo uzorno novoplatoničko djelo, ali koje je apsolutno ovisno o aristotelovskoj retoričkoj misli.

retorika; dijalog; novoplatonizam; renesansa

nije evidentirano