hrvatski

Patogeni potencijal monofiletskih izolata virusa tristeza (Citrus tristeza virus)

Virus tristeza (Citrus tristeza virus, CTV) uzrokuje tristezu, najštetniju virozu agruma koja se u njima može manifestirati kroz vrlo jake patogene promjene, odnosno sindrome brzog propadanja, jamičavosti drva ili žutice sjemenjaka. Postoje i blagi izolati virusa koji su u biljkama gotovo neprimjetni. Interakcija virusnog genotipa, domaćinske biljke i okolišnih faktora utječe na razvoj simptoma bolesti. Pretpostavlja se da je sedam filogenetskih CTV-skupina utemeljenih na razlikama u nukleotidnom slijedu gena za kapsidni protein (CP) dobra osnova za predviđanje patogenog potencijala CTV-izolata. Za šest od opisanih sedam filogenetskih skupina izdvojila sam monofiletske izolate te sam molekularnom karakterizacijom CTV-CP-gena dokazala da se doista radi o takvim izolatima. Biološke značajke tj. patogeni potencijal svakog izolata sam istražila inokulacijom na 5 standardnih indikatorskih vrsta agruma. Uz to sam utjecaj različitih CTV-izolata na razvoj bolesti tristeza istražila i na vrsti Citrus wilsonii Tanaka-potencijalnom indikatoru tristeze, te na mandarini unšiu, najznačajnijoj vrsti agruma u nas. Najveći patogeni potencijal ostvarili su izolati koji redom spadaju u filogenetske skupine (Gp): 1, 2 i 4, dok se u skupine 3a, 5 i M svrstavaju izolati koji pojedinačno uzrokuju jedan od navedenih sindroma bolesti. Monofiletski izolati iz skupina Gp2 i GpM su razvili neočekivani patogeni učinak u odnosu na onaj predviđen u literaturi. Na vrstama C. wilsonii i mandarini unšiu dobiveni su prvi eksperimentalni podaci o patogenosti monofiletskih izolata iz šest navedenih skupina. Oni uglavnom pokazuju da su ove dvije vrste agruma osjetljivije na zaraze CTV-om nego se predviđalo.

Citrus tristeza virus; biološko indeksiranje; molekularna karakterizacija

Disertacija sadržava i 3 priloga koji se protežu na dodatnih 29 stranica, a koji zbog zahtjeva za oblikovanje disertacije ne ulaze u nevedeni broj stranica. Provođenje laboratorijskih metoda molekularne karakterizacije CTV-izolata neposredno je vodila dr. sc. Silvija Černi, te je provela analize nukleotidnih sljedova koji su prikazani u sklopu ove disertacije.