bošnjački

Petrološko-geohemijska i geotektonska obilježja mafitnih magmatskih stijena Krivajsko-konjuškog ofiolitnog kompleksa

Krivajsko-konjuški ofiolitni kompleks sadrži sve litologije koje po definiciji karakteriziraju ofiolitni profil: daleko prevladavaju plaštni peridotiti na kojim kontinuirano leže ultramafitni i mafitni kumulati, potom izotropni gabroidi, masivni bazalti i rijetko pillow bazalti. Kritičnu novost predstavljaju relativno česti proboji plutonskih i ekstruzivnih dajkova koji se međusobno presijecaju, i po prvi puta otkrivene turbiditne epiklastične stijene, izgrađene isključivo od klasta ofiolitnih ekstruzivnih stijena. Ove sedimentne stijene, kolokvijalno nazvane Ribnička turbiditna formacija, također su ispresijecane dajkovima različitih mineraloških i geokemijskih karakteristika i po tome imaju ključnu ulogu u interpretaciji geotektonskog položaja magmatizma. Geokemijsko-geotektonska diskriminacija stijena pokazuje da stijene imaju karakteristike koje variraju između N-MORB-a i toleiita otočnog luka (IAT) odnosno statistički gledano najčešće imaju karakteristike mafitnih stijena zalučnih bazena (BABB). Visokotitanske ekstruzivne stijene koje su inače karakteristične za srednjeoceanske hrptove u fazi širenja oceana (N-MORB) vezane su za kristalizaciju na magmatski aktivnom subducirajućem hrptu (active subducting ridge). Na primjeru krivajsko-konjuškog ofiolitnog kompleksa taj je proces započeo najkasnije u batu (pred 167 Ma). Na taj način formirana je nova, mlađa oceanska kora unutar obducirane ploče (upper plate) koja sadržava i stariju koru formiranu u toarciju (pred 179 Ma) na srednjeocenaskom hrptu. Ove dvije generacije kore, formirane na hrptu i u obduciranoj ploči, ne mogu se geokemijski razlikovati. Različite stijene u dajkovima kristalizirale su približno istovremeno tek nakon prestanka magmatske aktivnosti na subducirajućem hrptu koja je u završnici dala MORB-ove s lučnim geokemijskim obilježjima. Nižetitanske ekstruzivne stijene odražavaju magmatizam iz metasomatiziranog plašta, sa sve većim intenzitetom depletacije. Na ovaj način se objašnjava poligenetski karakter mafitnih stijena u krivajsko-konjuškom ofiolitnom kompleksu. Za pouzdaniju geotektonsku diskriminaciju i redoslijed nastajanja ekstruzivnih stijena Krivajsko-kojuškog ofiolitnog kompleksa korišteni su i asocirani epiklastični sedimenti Ribnice, vapnenci Sokoline i Pogari serija. Sedimentne stijene Ribničke turbiditne formacije analogne su i karakteristične za predlučne ekstenzijske bazene što ukazuje da je ofiolitni kompleks Krivaje i Konjuha formiran u suprasubdukcijskom ekstenzijskom bazenu (fore-arc ili protoarc basin). Ribničke epiklastične sedimentne stijene iako ne sadrže fosile interpretirane su kao lateralni ekvivalent grebenskih vapnenaca Sokoline starosti titon-berijas. Analizom geodinamskog modela zaključeno je da predmetni kompleks bilježi tektonomagmatsku historiju oceanskog područja započetu intraoceanskom subdukcijom i formiranjem suprasubdukcijskog ekstenzijskog bazena tokom bata. Bazen je magmatski bio aktivan tijekom titona-berijasa (151 -140 Ma) a zatvoren je i obduciran prije barema (130 Ma).

Krivajsko-konjuški ofiolitni kompleks; mafitne stijene; petrologija; geokemija; geotektonski položaj; intraoceanska subdukcija; suprasubdukcijski ekstenzijski bazen; ofiolitni turbiditi

nije evidentirano