hrvatski

Utjecaj kiselosti tla i sorte pšenice na koncentraciju teških metala u brašnu

Cilj je ovog rada utvrditi koncentraciju toksičnih neesencijalnih (Cd i Pb) i esencijalnih (Fe, Mn, Zn, Cu) teških metala u različitim tipovima brašna pšenice kao posljedicu svojstava tla (koncentracija teških metala i kiselost tla) i specifičnosti sorti. Tijekom vegetacije pšenice izabrano je 40 proizvodnih jedinica u istočnoj Hrvatskoj na temelju pH tla i sorte pšenice tako da su 4 sorte (Srpanjka, Zdenka, Mura i Divana) uzorkovane s 5 slabokiselih i 5 slaboalkalnih tala. U uzorcima tla utvrđena je pored pH i koncentracija ukupnih i pristupačnih (EDTA ekstrakcija) esencijalnih i toksičnih (Cd, Pb) teških metala. U uzorcima brašna T 550, T 850, stočnog brašna, posija i integralnog brašna mikrovalnom digestijom i mjerenjem na ICP-OES utvrđena je koncentracija teških metala. Najznačajnije pozitivne korelacije između ukupnih koncentracija metala u tlu i koncentracija u brašnima utvrđena je za Cd (integralno, stočno i posije), dok su korelacije pristupačnih metala najznačajnije za Fe (T 550, stočno i integralno brašno). Niz koncentracija teških metala u zrnu pšenice (integralno brašno), te u brašnima T550 i T850 bio je identičan nizu ukupnih koncentracija u tlu (Fe>Mn>Zn>Cu>Pb>Cd), dok je u stočnom brašnu i posijama najveća koncentracija Mn. Utvrđene su vrlo značajne razlike između sorti jer je najveća koncentracija svih metala u integralnom brašnu utvrđena za sortu Divana, ali je ista sorta imala i najniži prinos. Najviši je prinos imala sorta Srpanjka uz najniže koncentracije Fe, Zn, Cu i Pb, a izuzetak su Mn (u istom rangu sa sortama Mura i Zdenka) te Cd kojega je Srpanjka (31 ppb) akumulirala dvostruko više od Mure (15, 9 ppb) i Zdenke (13, 8 ppb). Sve su koncentracije Cd značajno niže od dozvoljenih koncentracija Cd u zrnu pšenice. Izmjerena je značajna razlika koncentracije svih elemenata, osim Pb, u tipovima brašna i posijama, najviše su koncentracije utvrđene u posijama (Zn, Cu, Cd) ili stočnom brašnu(Fe, Mn), a najniže u brašnu T 550 (Fe, Zn, Mn, Cu) ili T 850 (Cd). Najviša koncentracija Zn u stočnom brašnu i T 850 utvrđena je za sortu Divana, a najniža za sortu Srpanjka, dok je odnos koncentracija u brašnu T 550 suprotan. Istovremeno, najnižu koncentraciju Cd u brašnu T 550 ima sorta Mura, u brašnu T 850 sorta Zdenka, dok su najviše koncentracije u brašnu T 550 kod sorte Srpanjka, a T 850 kod sorte Divana. Navedeni podaci dokazuju sortnu specifičnost translokacije teških metala u dijelove zrna pšenice.

sorte ; teški metali ; Fe ; Mn ; Zn ; Cu ; Cd ; Pb ; brašno ; posije

nije evidentirano

engleski

Impact of soil acidity and winter whaet cultivars on concentractions of heavy metals in flour

Cilj je ovog rada utvrditi koncentraciju toksičnih neesencijalnih (Cd i Pb) i esencijalnih (Fe, Mn, Zn, Cu) teških metala u različitim tipovima brašna pšenice kao posljedicu svojstava tla (koncentracija teških metala i kiselost tla) i specifičnosti sorti. Tijekom vegetacije pšenice izabrano je 40 proizvodnih jedinica u istočnoj Hrvatskoj na temelju pH tla i sorte pšenice tako da su 4 sorte (Srpanjka, Zdenka, Mura i Divana) uzorkovane s 5 slabokiselih i 5 slaboalkalnih tala. U uzorcima tla utvrđena je pored pH i koncentracija ukupnih i pristupačnih (EDTA ekstrakcija) esencijalnih i toksičnih (Cd, Pb) teških metala. U uzorcima brašna T 550, T 850, stočnog brašna, posija i integralnog brašna mikrovalnom digestijom i mjerenjem na ICP-OES utvrđena je koncentracija teških metala. Najznačajnije pozitivne korelacije između ukupnih koncentracija metala u tlu i koncentracija u brašnima utvrđena je za Cd (integralno, stočno i posije), dok su korelacije pristupačnih metala najznačajnije za Fe (T 550, stočno i integralno brašno). Niz koncentracija teških metala u zrnu pšenice (integralno brašno), te u brašnima T550 i T850 bio je identičan nizu ukupnih koncentracija u tlu (Fe>Mn>Zn>Cu>Pb>Cd), dok je u stočnom brašnu i posijama najveća koncentracija Mn. Utvrđene su vrlo značajne razlike između sorti jer je najveća koncentracija svih metala u integralnom brašnu utvrđena za sortu Divana, ali je ista sorta imala i najniži prinos. Najviši je prinos imala sorta Srpanjka uz najniže koncentracije Fe, Zn, Cu i Pb, a izuzetak su Mn (u istom rangu sa sortama Mura i Zdenka) te Cd kojega je Srpanjka (31 ppb) akumulirala dvostruko više od Mure (15, 9 ppb) i Zdenke (13, 8 ppb). Sve su koncentracije Cd značajno niže od dozvoljenih koncentracija Cd u zrnu pšenice. Izmjerena je značajna razlika koncentracije svih elemenata, osim Pb, u tipovima brašna i posijama, najviše su koncentracije utvrđene u posijama (Zn, Cu, Cd) ili stočnom brašnu(Fe, Mn), a najniže u brašnu T 550 (Fe, Zn, Mn, Cu) ili T 850 (Cd). Najviša koncentracija Zn u stočnom brašnu i T 850 utvrđena je za sortu Divana, a najniža za sortu Srpanjka, dok je odnos koncentracija u brašnu T 550 suprotan. Istovremeno, najnižu koncentraciju Cd u brašnu T 550 ima sorta Mura, u brašnu T 850 sorta Zdenka, dok su najviše koncentracije u brašnu T 550 kod sorte Srpanjka, a T 850 kod sorte Divana. Navedeni podaci dokazuju sortnu specifičnost translokacije teških metala u dijelove zrna pšenice.

cultivars ; heavy metals ; Fe ; Mn ; Zn ; Cu ; Cd ; Pb ; flour ; bran

nije evidentirano