hrvatski

Prilozi interpretaciji hrvatske umjetnosti 50ih godina. Prikaz formativne faze odnosa umjetnosti i socijalističke Države

Odnos između moderne umjetnosti i socijalističke Države jedan je od ključnih elemenata za razumijevanje situacije na nacionalnoj likovnoj sceni 50ih godina, a iz njegove specifičnosti proizlazi i niz drugih, jednako specifičnih obilježja hrvatske umjetnosti druge polovice 20. stoljeća. Zasnovan na posve pragmatičnim osnovama koje podrazumijevaju tolerantnost Države prema svim oblicima umjetničkih istraživanja koja ne izlaze izvan granica autonomnog područja umjetnosti, te istovremenu 'trpeljivost' umjetnosti i njezino voljno prihvaćanje jednog suptilnog oblika političke instrumentalizacije čiji je gotovo jedini cilj stalno dokazivanje liberalne prirode socijalnog i političkog projekta bivšeg jugoslavenskog društva, potrajao je od početka 50ih pa sve do 80ih godina. Tijekom čitavog razdoblja unutar kojeg je imao svoju politički-operativnu funkciju, konfiguracija toga odnosa nije se bitno mijenjala, već se samo svojim vanjskim manifestacijama prilagođavala prevladavajućim političkim, kulturnim i historijskim uvjetima iz šireg geo-političkog okruženja. Njegova izuzetna fleksibilnost najočitija je u slučaju umjetničkih praksi koje svojim programskim i poetičkim odrednicama prelaze utvrđene granice potpune socijalne nezainteresiranosti, te vlastitom 'ideologijom' dovode u pitanje vjerodostojnost ideoloških pretpostavki samog socijalističkog društvenog projekta (EXAT '51, Nove Tendencije). Suprotno popularnoj predodžbi o prirodi odnosa Države i umjetnosti u totalitarnim društvima, u hrvatskom slučaju on ne podrazumijeva potpunu pasivizaciju umjetnosti. O tome, između ostalog, svjedoči i dugotrajni proces pregovaranja (negotaiation, nap. prevoditelju/ici) oko sadržaja središnjih kategorija (cathegories that are central to … , nap. prevoditelju/ici) koje određuju instituciju autonomne umjetnosti. Njezina puna afirmacija koncem 50ih godina u značenjskim okvirima određenim ideologijom visokog modernizma, potvrda je teze da je riječ o odnosu u koji oba partnera ulaze s pragmatičnim namjerama, potpuno svjesni svoga uloga i spremni da ga u cijelosti iskoriste za vlastite ciljeve. Institucija autonomne umjetnosti omogućila je formiranje auto-kritičkih praksi neo-avangarde, na čijem tragu se koncem 60ih godina javlja konceptualna umjetnosti i otpočinjući proces dekonstrukcije modernističke paradigme, te shodno tome i paralelni proces rastakanje obostrano lukrativnog odnosa moderne umjetnosti i socijalističke Države koji je s njom neraskidivo vezan.

umjetnost; ideologija; država; odnos umjetnosti i Države; politička instrumentalizacija umjetnosti; socijalizam

nije evidentirano