hrvatski

Ihnocenoze i paleoekologija Prominskih naslaga Dalmacije i eocenskih taložina u podmorju sjevernog Jadrana

Marinski dio Prominskih naslaga sjeverne Dalmacije debeli je slijed klastičnih karbonatnih stijena koje sadrže brojne i dobro očuvane tragova fosila – ihnofosile. Ukupno je istraženo i opisano ukupno 39 ihnorodova i 57 ihnovrsta unutar četiri neformalne litostratigrafske jedinice Prominskih naslaga – Korlat, Debelo brdo, Benkovački kamen i Otavac. Tragovi su svrstani u deset morfoloških skupina – kružne i eliptične strukture, jednostavne strukture, granaste strukture, radijalne strukture, spreitne strukture, spiralne strukture, zavojite i vijugave strukture, granaste zavojite i vijugave tragove, mrežaste tragove i skupinu staze i tragovi. Na temelju detaljnih taksonomskih odredbi svih pronađenih primjeraka i zona njihova pojavljivanja u istraživanim profilima naslaga, definirano je trinaest karakterističnih zajednica tragova (ihnocenoza). Ihnocenoza 1 u bazi Prominskih naslaga obilježena je utjecajem turbiditne sedimentacije u dubokom flišnom koritu, tako da sadrži tipične dubokomorske tragove grafogliptida kao što su Desmograpton, Megagrapton, Paleodictyon i Protopaleodictyon. Ihnocenoza 2 je zastupljena tragovima Nereites i Phycosiphon, što ukazuje na početak većih promjena u sedimentaciji i početak taloženja Prominskih naslaga hiperpiknalnim tokovima. Pojava Ihnocenoze 3 s tragovima Asteriacites i Lorenzinia sadrži više kalkarenitnih proslojaka nego podinske jedinice, ali odnos s okolnim jedinicama nije potpuno jasan. Ihnocenoze 4 i 5 dominirane tragovima Nereites i Halopoa ukazuju na trend oplićavanja u bazenu kao i kontinuirano smanjenje trofičnosti okoliša i taloženje pod utjecajem olujnih događaja, čime su nastali tanji ili deblji slojevi kalkarenita uloženi u pozadinske kalklutitne sedimente, poznati kao Benkovački kamen. Nakon kraćeg slabljenja biološke aktivnosti tijekom ihnocenoze 6, zajednice tragova Ihnocenoza 7–10 obilježene su plitkovodnom sedimentacijom uz preživljavanje brojnih dubokovodnih organizama, posebno grafogliptida, kao i po prvi put životnom aktivnošću velikih bioturbatora i homogenizatora sedimenata kao što su ježinci (Scolicia) i razni viši rakovi (Ophiomorpha). Ihnocenoze 11 i 12 svojevrstan su povratak na uvjete slične onima kakvi su prevladavali tijekom taloženja Ihnocenoza 4 i 5, tj. na manji udio olujnih sedimenata i dominantan utjecaj pozadinske sedimentacije karbonatnih muljeva. Temeljna značajka istraživanih tragova fosila u Prominskim naslagama je pojava dubovodnih oblika u plitkovodnim okolišima, što ukazuje na važnost drugih okolišnih uvjeta osim dubine, poput nedostatka predatora i oligotrofije. Pritom je moguće da je opisana ihnofauna ‘naslijeđena’ od ranije faze dubokovodne sedimentacije u flišnom bazenu koji je predstavljao podlogu Prominskog predgorskog bazena. Ihnocenoze Prominskih naslaga znatno se razlikuju od približno istodobnih naslaga bušotine Istra more–5 koje predstavljaju tipične hemipelagičke ihnocenoze.

ihnocenoze; eocen; Ophiomorpha; Paleodictyon; paleoekologija; predgorski bazen; Prominske naslage; tempestiti; tragovi fosila

nije evidentirano