hrvatski

Sinteza modificiranih nukleozida kao potencijalnih virusostatika

U ovom radu opisana je sinteza novih modificiranih nukleozida purina (2-12) s ciljem njihovih ispitivanja na antivirusna i posebice anti-HIV djelovanja. Alkiliranjem ključnog spoja 6-(N-pirolil)purina dobiveni su aciklički derivati supstituirani u položajima N-9 (2, 4, 5, 7, 8, 10, 11) i N-7 (3, 6, 9, 12) purinskog prstena. Utvrđeno je da u tim reakcijama prevladava N-9 izomer, tj. da su te reakcije regioselektivne. Alkiliranjem natrijeve soli spoja 1 s 3-klor-1,2-propandiolom nastaje, uz 9-(2,3-dihidroksipropil)-6-(N-pirolil)purin (8) i 7-(2,3-dihidroksipropil)-6-(N-pirolil)purin (9), također i produkt dimerne strukture (10). Stvaranje spoja 10 objašnjeno je reakcijom natrijeve soli polaznog spoja 1 s produktom 8. Mjesto supstitucije na purinskoj jezgri određeno je jedno- i dvodimenzijskom spektroskopijom 1H i 13C NMR na temelju kemijskih pomaka, konstanata sprege 13C-1H i povezanosti energijskih prijelaza signala u spektrima NOESY, COSY i HETCOR. Tako je u spektru NOESY za spoj 9 (N-7 regioizomer) opažen unakrsni signal (cross peak) kao posljedica međudjelovanja protona O-metilenske skupine (na C-3") i protona H-2",5" pirolnog prstena. Takvo se međudjelovanje nije primjetilo u spektru NOESY za spoj 8 (N-9 regioizomer). Drugi unakrsni signal za spoj 9 posljedica je međudjelovanja protona H-8 i protona N-metilenske skupine (na C-1"). Ta interakcija i prethodno navedena isključuju postojanje regioizomera supstituiranog u položaju N-3. Pokazana je također primjenjivost ultraljubičaste i infracrvene spektroskopije za razlikovanje N-9 i N-7 supstituiranih regioizomera. Struktura i konformacija N-9 supstituiranih regioizomera 5 i 7 nedvojbeno je potvrđena rendgenskom analizom. Najstabilnije konformacije spojeva 3 i 9 dobivene su semiempirijskom kvantno-mehaničkom PM3 metodom. Ti rezultati u skladu su s opaženim NOE efektima.

Aciklički analozi nukleozida; purin; N-9 i N-7 regioizomeri; antivirusna aktivnost; anti-HIV agensi; AIDS; jedno- i dvodimenzijska spektroskopija 1H i 13C NMR; rendgenska strukturna analiza; konformacijska analiza; IR i UV spektroskopija

nije evidentirano