hrvatski

Sinteza, termička i fotokemijska reaktivnost hidroksialkilfenola

U sklopu ovog diplomskog rada pripravljena su tri hidroksialkilfenola exo-3-(4-hidroksiprotoadamant-4-il)fenol (1B), 3-(4-hidroksi-homoadamant-4-il)fenol (2B) i 3-(1-hidroksicikloheks-1-il)fenol (3B). Sintetiziranim spojevima 1-3B ispitana je reaktivnost u termičkim i fotokemijskim reakcijama solvolize. Fotokemijskom reakcijom homoadamantanskog derivata 2B u metanolu dolazi isključivo do eliminacije i nastajanja stirenskog produkta, dok protoadamantanski 1B i cikloheksanski 3B supstrat daju smjesu stirenskog produkta i adukta s metanolom. S druge strane, termičkom kiselo-kataliziranom reakcijom iz 2B nastaje isključivo stirenski produkt, 1B daje smjesu stirenskog produkta i adukta s metanolom, dok iz 3B nastaje isključivo adukt s metanolom. Produkti fotokemijskih i termičkih reakcija su izolirani i okarakterizirani spektroskopskim tehnikama. Na spojevima gdje se reakcija odvijala na stereogenom centru, konfiguracija je potvrđena rentgenskom difrakcijom na monokristalu. Također su određeni i kvantni prinosi za fotokemijske procese solvolize. Na temelju izoliranih produkata predloženi su mehanizmi termičkih i fotokemijskih reakcija. U fotokemijskim reakcijama nastaju zwitterioni kao reaktivne vrste, dok u termičkim reakcijama nastaju karbokationi. Te reaktivne vrste pokazuju različitu reaktivnost kod protoadamantanskog i cikloheksanskog derivata. Nasuprot tome, reaktivne vrste kod homoadamantanskog derivata daju isti produkt. U fotokemijskoj reakciji protoadamantanski zwitterion ne podliježe pregradnji, dok se u termičkoj reakciji kation pregrađuje u adamantilne derivate.

adamantan; ESPT; fenoli; karbokationi; solvoliza; zwitterioni

nije evidentirano