hrvatski

Povezanost izraženosti osteopontina i vaskularnog endotelnog čimbenika rasta s angiogenim parametrima i njihova prognostička vrijednost u monoklonalnoj gamapatiji neodređenog značenja i multiplom mijelomu

Ciljevi istraživanja: Monoklonalna gamapatija neodređenog značenja (MGUS) je premaligno stanje koje gotovo uvijek prethodi nastanku multiplog mijeloma (MM), no rizični čimbenici za nastanak i progresiju MGUS-a su nejasni. Iako angiogeneza igra važnu ulogu u progresiji bolesti, a njezina inhibicija je prepoznata kao obećavajući pristup u liječenju, molekularni mehanizmi, izražaj angiogenih čimbenika te angiogeni potencijal koštane srži u različitim stadijima ove bolesti su i dalje nerazjašnjeni. Stoga je glavni cilj našeg istraživanja bio detaljna analiza tumorske angiogeneze u koštanoj srži bolesnika s MGUS-om i MM-om u kontekstu izražaja osteopontina (OPN) i vaskularnog endotelnog čimbenika rasta (VEGF). Pored toga, željeli smo i utvrditi prognostičku ulogu ispitivanih angiogenih čimbenika i tumorske vaskularizacije u bolesnika s MM-om. Ispitanici i metode: U istraživanje je uključeno 95 bolesnika, 14 bolesnika s MGUSom, 13 bolesnika s asimptomatskim mijelomom (AMM) i 68 bolesnika s aktivnim MM-om, sa svim potrebnim kliničkim podatcima te dovoljnom količinom očuvanog bioptičkog materijala koštane srži. Za kvantifikaciju angiogenih parametara uz klasičnu metodu utvrđivanja gustoće krvnih žila (MVD) koristili smo i računalno potpomognutu analizu slike koja nam je omogućila izračunavanje broja krvnih žila po mm2, površine krvnih žila po mm2, srednjeg promjera krvnih žila i ukupne vaskularne površine (TVA) na bioptičkim uzorcima koštane srži obojanim s anti-CD34. Za određivanje izražaja OPN-a i VEGF-a u plazma stanicama korištena je dvostruka imunohistokemijska metoda CD138+OPN i CD138+VEGF, a pregledom cijelog uzorka određen je postotak i jačina obojanosti plazma stanica te je izražen kao histološki skor. Izražaj OPN- a određivan je i u izvanstaničnom matriksu (iOPN) semikvantitativno u dvije kategorije kao pozitivan ili negativan. Rezultati: Utvrdili smo značajnu pozitivnu povezanost ispitivanih proteina s angiogenim parametrima u ranom stadiju bolesti (MGUS) te obrat u kasnijim fazama bolesti s jasnom negativnom korelacijom u uznapredovaloj fazi (kliničkom stadiju III prema Durie-Salmonu). Svi analizirani angiogeni parametri, osim srednjeg promjera krvnih žila značajno su viši u skupini bolesnika s difuznim tipom plazmastaničnih infiltrata, prisutnom fibrozom u koštanoj srži, aktivnim MM-om, višim kliničkim stadijem bolesti te evidentnom koštanom bolesti. Nadalje, viši MVD (p=0.004) i veći broj krvnih žila po mm2 (p= 0.028) značajni su negativni prognostički pokazatelji odgovora na prvu liniju terapije u bolesnika s aktivnim MM-om. Negativni izražaj iOPN-a (p=0.002) i viši angiogeni parametri, MVD (p=0.05), TVA (p=0.008), broj krvnih žila po mm2 (p=0.009) i površina krvnih žila po mm2 (p=0.02) povezani su s kraćim ukupnim preživljenjem bolesnika s MM-om. U univarijatnoj analizi postotak VEGF pozitivnih tumorskih stanica pokazao se kao značajan prognostički pokazatelj utjecaja na trogodišnje preživljenje bolesnika s aktivnim MM-om (omjer izgleda: 5.25, p=0.03 ; omjer rizika: 0.44, p=0.04), no u multivarijatnoj analizi nije zadržao značajnost. Zaključci: Rezultati našeg istraživanja doprinijeli su boljem razumijevanju uloge VEGF-a i OPN-a u procesu angiogeneze u koštanoj srži bolesnika s MGUS-om i MM-om, te ukazali na moguću ključnu ulogu ovih proteina u aktivaciji procesa angiogeneze u ranom stadiju bolesti. Objektivna metoda procjene angiogeneze u uzorcima koštane srži s manjim plazmastaničnim infiltratima mogla bi postati dio rutinske patohistološke obrade bolesnika koja bi pomogla u prepoznavanju podskupina bolesnika u ranim fazama bolesti s eventualnim agresivnijim tijekom i lošijim odgovorom na terapiju.

Angiogeneza; Imunohistokemija; Monoklonalna gamapatija neodređenog značenja; Multipli mijelom; Osteopontin; Prognoza; Vaskularni endotelni čimbenik rasta

nije evidentirano