hrvatski

Novljanski žitak 1862-1996

Pokladne svečanosti u Novom Vinodolskom u punom su smislu riječi narodna pučka drama jer imaju sve elemente koji su za to potrebni.Svake se godine pišu uloge i postavi pozornica na otvorenom pred starim frankopanskim kaštelom, tu su i narodni glumci koji izvode predstavu i jasno publika tj novljanski puk. Žitak mesopusta je samo jedan od dijelova bogatog novljanskog narodnog običaja koji kao cijelina predstavlja pravu usmenu pučku dramu koja je u originalnom obliku sačuvana do današnjih dana. Žitak je svojevrsna kronika Novog Vinodolskog u kojoj su opisani svi vredniji događaji ne samo koji su se dogodilin unutar grada Novoga već i mnogo šire. Žitak na neli način predstavlja obrambeni mehanizam zaštite moralnih vrijednosti građana Novoga, vrlo efikasna demokratska javna tribina putem koje se bez obzira na redovite i obvezne cenzure od strane vlasti i nenarodnih režima, čuo oštar i britak glas novljanskog puka. Svaka vlast bojala se je demokracije i javnih istupa iako se je uvijek zaklinjala upravo u njih, tako da je Žitak imao u Novom poseban značaj i veliku specifičnu težinu za javno mišljenje naroda i za formiranje trajnih moralnih vrijednosti. Pisan je u osmercu u izvornoj novljanskoj čakavici, a pisali su ga nadareni pojedinci iz novljanskog puka, vještih peru i pisanju, sa velikim smislom za humor. Žitak se sastoji od uvoda , optužbe, parnice , oporuke i egzekucije. Čita se javno ispred gradskog kaštela i "Travice" na Placi, ispod kuka na koja se vješa (stavi privezana za stolicu) mesopust (čovjek od slame). Žitak čitajiu auditor tj. sudac koji sudi mesopusta, a branio ga odvjetnik ili advokat, koji obvezno gubi parnicu i mesopust biva pogubljen za sva nedjela koja je počinio tokom godine, te se nad njime izvršava smrtna kazna odsjecanjem glave. Marljivi amateri, ljubitelji običaja, uspijeli su prikupiti od davne 1862. do 1996.godine 96 žitaka, iako se je i do današnjeg dana (2017), svake godine pisao i čitao žitak, što je niz od ukupno 116 sakupljenih izuzetno vrijednih dokumenata, sa dokazanim kontinuitetom pisanja od preko 150 godina (Postoji dokument o Novljanskom žitku iz davne 1718 godine)

Usmena pučka drama; Žitak; Novi Vinodolski

nije evidentirano