hrvatski

Određivanje toksičnosti kemoterapeutika u vodi bakterijom Vibrio fischeri

U posljednje se vrijeme farmaceutska industrija sve više širi, te je broj farmaceutski aktivnih komponenti (PhAC) na tržištu svakodnevno sve veći. One dospjevaju u okoliš na razne načine, na primjer, putem otpadnih sirovina za proizvodnju istih, putem biološkog otpada izlučenog iz organizma konzumenta, te kao neiskorišteni višak na tržištu. Farmaceutski aktivne komponente i njihovi metaboliti nerijetko štete ekosustavu u kojem se u konačnici nađu. Stoga je bitno provoditi istraživanja koliko su pojedine komponenete štetne, te na koji način unaprijediti i provesti što kvalitetnije uklanjanje istih iz onečišćenog sustava. Do danas je razvijeno mnogo metoda određivanja toksičnosti organskih zagađivala (testovi na bakterijama, algama, biljkama, beskralježnjacima i ribama). U ovom je radu ispitivana akutna toksičnost četiri kemoterapeutika (alendronat, hidroksiklorokin, metoklopramid, memantin) u vodi bakterijama Vibrio fischeri. Cilj rada bio je odrediti pokazuju li ispitivani kemoterapeutici akutnu toksičnost na temelju mjerenjem izračunatih EC50 i EC20 vrijednosti, te eventualno dobivene za toksičnost karakteristične S-krivulje koja se dobije kada se grafički u odnos postave koncentracija ispitivanog kemoterapeutika (γ, ppm) te mjerenjem određeni postotak inhibicije (%inhib.) koji nam govori o potencijalnoj toksičnosti ispitivane tvari. Mjerenja su provedena standardnom metodom DIN 38 412-L-34 koja se temelji na mjerenju bioluminiscencije. Ona se ubraja u testove kratkog trajanja, te ima veliku prednost u odnosu na ostale „short term“ ili kratkotrajne testove, koji obično traju 48 ili 96 sati. Mjerenja za akutnu toksičnost uključuju svega 30 minuta inhbicije bakterija u pripremljenom uzorku ispitivanog kemoterapeutika. Provedeni eksperimenti pokazali su da svi ispitivani kemoterapeutici ne pokazuju nikakvu toksičnost, ili zanemarivo malo toksično djelovanje, koje raste s porastom koncentracije. Također, pokazalo se da najvišu razinu toksičnosti na bakterije Vibrio fischeri pokazuje metoklopramid, a najnižu alendronat.

toksičnost, Vibrio fischeri, alendronat, hidroksiklorokin, metoklopramid, memantin

Ovaj rad je financirala Hrvatska zaklada za znanost projektom IP-2014-09-2353 i izrađen je na Fakultetu kemijskog inženjerstva i tehnologije, Sveučilišta u Zagrebu, na Zavodu za analitičku kemiju akademske godine 2015./2016.pod mentorstvom izv. prof. dr. sc. Danijele Ašperger