hrvatski

Sinteza i fotokemija novih adamantanskih derivata ftalimida

U cilju studiranja fotokemije i fotofizike ftalimidnih derivata te ispitivanja antiproliferativne aktivnosti, sintetizirani su novi 1- i 2-adamantanski N-alkilftalimidi različitih duljina alkilne razmaknice koja povezuje adamantan i ftalimid: N-(adamantan-1- il)ftalimid (1), N-[(adamantan-1-il)metil]ftalimid (2), N-[2-(adamantan-1-il)etan-1-il]ftalimid (3), N-[3-(adamantan-1-il)propan-1-il]ftalimid (4), N- (adamantan-2-il)ftalimid (5), N-[(adamantan-2- il)metil]ftalimid (6), N-[2-(adamantan-2-il)etan- 1-il]ftalimid (7) i N-[3-(adamantan-2-il)propan-1- il]ftalimid (8). Ftalimidi 1-3 i 5-7 reagiraju u intramolekulskim reakcijama H-apstrakcije dajući pri tome nove kompleksne policikličke produkte. Nastanak nekih produkata uključuje niz od jedne fotokemijske i jedne termičke ili dvije fotokemijske i jedne termičke reakcije. Fotokemijske reakcije intramolekulske H- apstrakcije u krutom stanju moguće su samo kod N- (adamantan-2-il)ftalimida (5). Primjenom tranzijentne spektroskopije detektirano je tripletno pobuđeno stanje ftalimida, ali je eksperimentima gašenja ustanovljeno da to nije reaktivno stanje koje dovodi do nastanka produkata. Studijem fotofizike derivata 1-3 i 5-7 utvrđeno je da se reakcije H-apstrakcije odvijaju iz singletnog pobuđenog stanja ili nekog od viših tripletnih stanja. Osvjetljavanjem 3-(N- ftalimido)adamantan-1-karboksilne kiseline (9) dolazi do fotokemijske reakcije prijenosa elektrona i dekarboksilacije. U prisutnosti alkena s elektron-odvlačećim skupinama dekarboksilacijom nastali adamantilni radikal se adira na alken uz nastanak novih supstituiranih adamantanskih derivata ftalimida (74a-d). Mehanizam reakcije dekarboksilativne adicije na alkene istražen je primjenom tranzijentne spektroskopije i eksperimentima osvjetljavanja u deuteriranim otapalima. Svi novi adamantanski derivati ftalimida kao i njihovi fotoprodukti okarakterizirani su spektroskopskim metodama. Većina pripravljenih adamantanskih derivata ftalimida pokazala je antiproliferativnu aktivnost.

adamantan ; adicija ; dekarboksilacija ; fotofizika ; fotokemija ; ftalimidi ; intramolekulska H-apstrakcija ; prijenos elektrona

nije evidentirano