srpski

Uloga simboličke međugrupne prijetnje u odnosu etničkog identiteta i međugrupnih stavova

Prema teoriji međugrupne pretnje (Stephan i Renfro, 2002), simbolička međugrupna pretnja javlja se kada pojedinac percipira da pripadnici vanjske grupe ugrožavaju njegov socijalni identitet, odnosno njegove grupne vrednosti, norme i uverenja. Novija istraživanja pokazuju da simbolička pretnja najčešće poprima medijatorsku ulogu u odnosu međugrupnih stavova i njihovih značajnih prediktora, od kojih je jedan i etnički identitet (Stephan, Ybarra i Rios Morrison, 2009). Pojedincima izraženijeg etničkog identiteta grupa predstavlja važniju komponentu pojma o sebi, zbog čega su skloniji percipirati simboličku pretnju i jače na nju reaguju. Zbog svoje povezanosti s etničkim identitetom, jedan od važnih faktora snage percipirane međugrupne pretnje je grupni status. Grupe nižeg statusa, kod čijih je članova etnički identitet tipično vrlo izražen, osećaju snažniju pretnju nego grupe visokog statusa. S druge strane, medijacijska uloga percipirane pretnje u odnosu identiteta i međugrupnih stavova i ponašanja snažnija je kod grupa višeg statusa jer su njihovi članovi svesni da, u odnosu na grupe nižeg statusa, imaju više resursa kojima mogu da odgovore na pretnju. Cilj istraživanja bio je proveriti razliku u stepenu percipirane simboličke pretnje te njenu medijacijsku ulogu u odnosu etničkoga identiteta i međugrupnog stava kod grupa različitog statusa u postkonfliktnoj zajednici. Pretpostavljeno je da će manjinska grupa općenito osećati veću pretnju, ali da će pretnja biti snažniji medijator u odnosu identiteta i stava prema vanjskoj grupi kod većinske grupe. Istraživanje je provedeno u Vukovaru na učesnicima hrvatske (većinske) i srpske (manjinske) nacionalnosti (N=608). Uzorak su činile odrasle osobe starosnog raspona od 19 do 67 godina, 53% ženskog pola. Primenjena je Skala etničkog identiteta (α=0, 93), Skala simboličke međugrupne pretnje (α=0, 80) i Skala socijalne distanse (α=0, 84). Provedeni t-test za razliku u stepenu percipirane pretnje između dviju grupa pokazao je da obe grupe osećaju pretnju te se ne razlikuju prema stepenu percipirane pretnje. Regresijskom analizom sa socijalnom distansom kao kriterijumskom varijablom utvrđeno je da pretnja, etnički identitet i grupni status objašnjavaju ukupno 47, 6 % varijanse kriterijuma. Naknadna analiza moderirane medijacije pokazala je da simbolička pretnja predstavlja delimični medijator u odnosu etničkog identiteta i socijalne distanse, pri čemu grupni status različito deluje na vezu identiteta i pretnje: kod većinske grupe identitet je snažnije povezan s percipiranom pretnjom nego kod manjinske grupe. U skladu s teorijskim pretpostavkama, simbolička pretnja različito je snažan medijator u odnosu identiteta i stava prema vanjskoj grupi kod većine i manjine, što se, u našem slučaju, ostvaruje putem veze identiteta i pretnje. Nalaz da se grupe ne razlikuju u simboličkoj pretnji nije u skladu s postavljenom hipotezom, ali može da se objasni izostankom razlike u izraženosti etničkog identiteta među grupama.

simbolička međugrupna prijetnja; etnički identitet; socijalna distanca; teorija međugrupne prijetnje

nije evidentirano