srpski

Promjene međugrupnih stavova i ponašanja djece i roditelja u zajednici nakon sukoba: studija praćenja u Vukovaru

Dečji međugrupni stavovi se razvijaju pod uticajem mnogih faktora: pre svega porodice, ali i škole i šire društvene sredine, odnosno socijalnog konteksta u kojem se dečja međugrupna ponašanja manifestuju i održavaju. Kada je taj kontekst etnički podeljen, pripadnost etničkoj grupi postaje dominantno obeležje socijalnog života, dok drugi socijalni znakovi postaju manje važni. Etnička podela zajednice nakon rata 1991.-1995. u Vukovaru vidljiva je i u načinu na koji se školuju deca, a koji je regulisan Erdutskim sporazumom iz 1997. godine: nastava je za pripadnike srpske manjine organizovana na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu, dok se deca, pripadnici hrvatske većine, školuju na hrvatskom jeziku. Deca su u različitim odelenjima i podeljena po etničkom ključu. U takvom kontekstu njihov je međusobni kontakt u školi praktično onemogućen, dok opšta podeljenost sredine decu ne potiče da se druže izvan škole. Klasična hipoteza kontakta (Allport, 1954), kao i njene savremenije varijante (Pettigrew, 2008) ističu, međutim, upravo kontakt kao nužan, premda ne i dovoljan, uslov razvoja pozitivnih međugrupnih odnosa. Stoga je centralno pitanje kako socijalni kontekst podeljene zajednice i, posebno, podeljene škole utiče na međugrupne stavove i ponašanja dece i odraslih. Cilj ovoga rada je porediti međugrupne stavove i ponašanja dece i roditelja, pripadnika većine i manjine, u uslovima etnički podeljenog školovanja u Vukovaru, koje smo odmerili 2001., 2007. i 2011. godine. Ispitani su stavovi prema integraciji dece u školi, socijalnoj integraciji dece van škole, multikulturalnosti i asimilaciji manjina. Također su ispitana i dva aspekta međugrupnog ponašanja: tendencija diskriminaciji i procenjeni broj kontakata s pripadnicima druge grupe. U prvom ispitivanju učestvovalo je 718 đaka 6. i 8. razreda osnovne škole, te 2. razreda srednje škole u nastavi na hrvatskom i u nastavi na srpskom jeziku, te 953 njihova roditelja. U drugom ispitivanju učestvovalo je 703 đaka istog uzrasta, uz dodani uzorak đaka 1. razreda srednjih škola, te 849 njihovih roditelja. U trećem talasu učestvovalo je 696 đaka 6. i 8. razreda osnove i 2. razreda srednje škole, te 948 njihovih roditelja. Analiza varijanse međugrupnih stavova pokazala je da oni vremenom postaju nešto pozitivniji, ali da su registovane promene kompleksne i da se dešavaju zavisno od sva tri faktora: vremena merenja, pripadnosti manjini ili većini, te društvene uloge subjekata. Dobijene veličine efekata, međutim, ukazuju da su promene, iako statistički značajne, vrlo male, pa se postavlja pitanje njihove praktične važnosti i suštinskih promena međuetničkih odnosa, kao i pitanje moguće uloge škole u integracionim procesima u ovoj podeljenoj zajednici. Rezultati će biti diskutovani pod vidom odnosa manjine i većine u zajednici nakon sukoba, te implikacija odeljenog školovanja dece u Vukovaru za sadašnje i buduće međuetničke odnose u zajednici.

međugrupni stavovi; obrazovanje manjina; međuetnički odnosi; odnosi manjine i većine; Vukovar

nije evidentirano