hrvatski

Faktorska struktura i validacija upitnika Dimenzionalne Procjene Osobina Ličnosti

U proteklih 10-tak godina se u istraživanjima i opisivanju poremećaja ličnosti, uz tipološki, sve češće koristi i dimenzionalni pristup poremećajima ličnosti. Neki od razloga za pokretanjem inicijative uvođenja dimenzionalnog pristupa poremećajima ličnosti uključuju preveliki komorbiditet tipova poremećaja, veliki udio patologije ličnosti označena neodređenim tipom, preniska homogenost članova unutar istog tipa patologije itd.. Dimenzionalna verzija 10 tipova ličnosti se pokušava objasniti ili postojećim modelima uvjetno rečeno normalnom ličnosti ili novim modelima patologije ličnosti čime bi se zaobišli problemi tipološkog pristupa. Cilj ovog istraživanja bio je utvrditi koje dimenzije stoje u podlozi patologije ličnosti novokonstruiranog upitnika Dimenzionalna Procjena Osobina Ličnosti (DIPOL). Istraživanje je provedeno na uzorku od 456 učenika srednjih škola iz dvaju gradova u Hrvatskoj. Primijenjeni su upitnici Velikih 5+2, Ryffove skale psihološke dobrobiti, Inventar psihopatskih osobina mladih, te novokonstruirani upitnik – DIPOL. Upitnik DIPOL formiran je na temelju empirijskog tj. ateorijskog pristupa. Čestice su sadržajno odgovarale simptomima poremećaja ličnosti navedenih u DSM- IV. Faktorskom analizom nad 91 česticom izdvojeno je 15 skala koje formiraju četiri faktora višeg reda. Pri tome, faktor višeg reda Antagonizam čine skale Dezinhibicije, Impulzivnosti, Nepovjerenja i Ekstravagantnosti ; faktor višeg reda Kompulzivnosti sastoji se od Potrebe za redom, Radoholizma i Perfekcionizma ; faktor višeg reda Negativna internalizirana emocionalnost čine skale Emocionalne labilnosti, Niskog samopouzdanja te Socijalne anksioznosti ; konačno faktor višeg reda Introverzija čine skale Socijalna neprihvaćenost, Odbacivanje okoline, Bezosjećajnost, te rekodirana skala Straha od napuštanja. Dobivena četirifaktorska struktura simptoma poremećaja ličnosti mjerena upitnikom DIPOL djelomično odgovara petfaktorskom modelu ličnosti Coste i McCrae, te modelu psihopatologije ličnosti DAPP-BQ (Dimensional Assessment of Personality Pathology – Basic Questionnaire). Rezultati ukazuju na prihvatljive psihometrijske karakteristike upitnika s relativno malim brojem čestica, te faktorska struktura konvergira s prijašnjim dimenzionalnim modelima psihopatologije ličnosti. No, budući da je ovo prvo istraživanje validacije upitnika DIPOL, te da su sve varijable u ovom radu dobivene samoprocjenom, potrebna su daljnja istraživanja u kojima bi se detaljnije ispitala upotrebljivost upitnika u istraživačke i kliničke svrhe.

dimenzionalni pristup; poremećaji ličnosti; faktorska analiza

nije evidentirano